Cezai Sorumluluk
Bir kişinin işlediği suçtan sorumlu olabilmesi için ceza ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Akıl hastalıkları ve zeka gerilikleri başta olmak üzere bu durumun ortadan kalktığı görülmektedir. Ceza ehliyetinin ortadan kalkma kriteri; kişinin olay anında bilinç ve eylem özgürlüğünün olmamasıdır. Psikotik bozukluklar, şizofreni, paranoid bozukluklar, affektif bozukluklar, organik beyin sendromu, en alt iki gruptaki ileri derecedeki zeka gerilikleri, ceza ehliyetini ortadan kaldıran psikiyatrik tablolardır. Epilepsi, üremi ve diyabet koması, zehirlenmeler ve yüksek ateşle seyreden tıbbi nedenlerle de ceza ehliyetinin azalması ya da ortadan kalkması söz konusu olabilmektedir.
Cezai sorumluluk, kişinin suç anındaki hareketi ile irade ve şuur serbestisine bakılarak değerlendirilir. Her suç için ayrı değerlendirilmesi gereklidir. Bir kişinin işlediği herhangi bir suçtan dolayı sorumlu tutulabilmesi için, suç sırasında, işlediği suçun hukukî anlam ve sonuçlarını algılayabilme ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin tam olması gerekir.
Çocukların 12 yaşından önce cezai sorumlulukları olmadığı kabul edilir. 12-15 yaş arası işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği olup olmadığının değerlendirmesini mahkemeler tarafından istenmektedir. Yine bir suçun mağduru olan kişide bedensel ve ruhsal olarak kendini savunma yeteneği olup olmadığının değerlendirilmesi istenmektedir.
